Scopus/Web of Science ғылыми мақалаларындағы сілтемелердің APA 7 стилі дизайны

Ғылыми жұмысты жазу және оны халықаралық платформаларда жариялау кезінде маңызды мәселе - нақты құрылым мен жазу алгоритмін ұстану. Ғылыми жұмыс өзінің негізгі бөлігінде де, пайдаланылған әдебиеттер тізімінде де құрылымды болып қалуы керек. Библиографиялық сипаттама басылымға қойылатын талаптарға сай болуы керек. Автор туралы ақпарат, дереккөз, тақырып, жарияланым сияқты негізгі компоненттер бастапқы дереккөздің (кітап, мақала, диссертация) форматына қарай реттелген болуы керек. Scopus және Web of Science сайттарында жарияланған кезде ғылыми жұмыс APA 7 Style үлгісіне сәйкес пішімделген библиографияны қамтуы керек.

APA 7 стилінің мүмкіндіктері мен артықшылықтары?

Бұл американдық психологиялық қауымдастық ұсынған жалпы сілтеме стилі. Ғылыми жұмыс APA Style көмегімен пішімделеді, өйткені пішімдеу ережелері өте қарапайым және түсінікті, бірақ олардың да өзіндік нюанстары бар. Бұл мақалада біз оларды толығырақ қарастырамыз. APA стилінің маңызды принциптеріне мыналар жатады: ғылыми жұмыс библиографияда көрсетілген барлық дереккөздерді қамтуы керек; дайын материалға сілтемелердің барлық түрлері кіреді (ішкі мәтін, блок). Ішкі мәтіндік сілтемелер автордан (немесе авторы жоқ болса, редактордан), жарияланған жылынан, сондай-ақ сілтеме жасалған материалдан тұрады. Дәйексөз тырнақшаға алынады және тырнақшаның соңында немесе басында авторға сілтеме арқылы беріледі. Ғылыми жұмысқа толығымен шынайы сілтемелер мен библиографиялық сипаттама кіреді. Бұл стильдегі жұмыстарды безендіру логикалық баяндау мен айқындылықпен ерекшеленеді.

Пайдаланылған көздер тізімін ұйымдастыру

APA Style ережелеріне сәйкес ғылыми мәтін әдебиеттер тізімімен аяқталады, оның дизайны жаңа беттен басталып, бірқатар талаптарға сай келеді. Пайдаланылған әдебиеттер тізімін дайындаудың негізгі ережелеріне мыналар жатады:

• тізімдегі мақалада келтірілген материал алфавиттік тәртіппен беріледі (автордың немесе редактордың тегі, автор болмаған жағдайда немесе тақырыптың бірінші әрпі бойынша);
• егер шығармада бір автордың бірнеше шығармасы болса, онда жазылу реті хронологиялық басылымда жарияланған жылына сәйкес анықталады (алғашқы дереккөздерден кейінгілерге дейін);
• тізімдегі әрбір дереккөз жаңа жолда пайда болады және негізделеді;
• Маңызды жайт, егер ғылыми жұмыста 7-ден астам автор болса, онда тізімде алғашқы алты автордың тегі көрсетіліп, үтір арқылы бөлінеді, содан кейін үш нүкте қойылады;
• автордың тегі мен инициалдары транслитерация ережелеріне сәйкес жазылады, бірақ шетелдік авторлардың деректері транслитерацияны қолданбай, түпнұсқа тілінде беріледі. Кітаптар мен мақалалардың атаулары транслитерацияланған, бірақ ағылшын тіліндегі аудармасы төртбұрышты жақшада берілген;

APA стиліндегі дереккөздер тізімін библиографиялық сипаттау ережелері

Біз стильдің ерекшеліктерін, тізімдегі материалды орналастыру ережелерін талдадық, енді біз тізімге қайнар көзі ұсынылатын егжей-тегжейлі алгоритмді қарастырамыз. Жалпы алғанда, әрбір тізімдік жазба автордың тегі, жарияланған жылы, материалдың тақырыбы, жарияланған жері туралы мәліметтер сияқты негізгі құрамдас бөліктерден тұрады, бірақ әр тармақтың өзіндік сипаттамалары бар. Әрбір дереккөзді бөлек қарастырайық.

1. Көбінесе библиографиялық сипаттама кітаптардан тұрады. Кітапты жазу алгоритмі келесідей: авторы (фамилиясы, аты-жөні), жылы, кітаптың атауы, басылым (қала, баспа). Мысалы, Ильин А.П. (1984). Эмоциялар психологиясы, Мәскеу. Aqua.

Авторы жоқ кітаптар былай жазылады: кітаптың аты, жылы, басылымы (орын, баспа). Кітаптың бір бөлігі басқаша беріледі, атап айтқанда: цитата келтірілген тараудың авторы (тегі, аты-жөні), жылы, тарау атауы, кітап атауы, беттер, басылым (орын, баспа). Көп томдық басылымдар былай жазылады: авторы (фамилиясы, аты-жөні), редактордың тегі, жылы, атауы, басылым нөмірі, томдар ауқымы, шыққан жері, баспасы.

2. Ғылыми жұмыс көбінесе журнал мақалаларына сілтеме жасау арқылы ұсынылады. Мақалалар келесідей пішімделеді: автор (тегі, аты-жөні), жылы, мақаланың тақырыбы, журналдың аты, журнал нөмірі, беттер. Мысалы, Мороз А.М. (2011). Мектеп жасына дейінгі балалардың психикалық даму ерекшеліктері. Практикалық психолог журналы, 5(8), 74-85.
3. Талдау қажет тағы бір дереккөз - электронды дереккөздерге сілтеме жасау. Электрондық дереккөзге сілтеме жасау кезінде ғылыми мақалаларды анықтау үшін жиі қолданылатын веб-мекенжайды немесе сандық нысан идентификаторын (doi) қосу маңызды.

3.1 Газет мақаласы: автор туралы мәліметтер, атауы, жылы, жарияланған күні, URL мекенжайы, кіру күні

3.2 Электрондық журналдағы мақала: автор туралы ақпарат, журнал атауы, басылым, URL мекенжайы, қол жеткізу күні.

3.3 Электрондық кітап: автор туралы ақпарат, кітап атауы, қаласы, баспасы, жылы, беттері, URL мекенжайы, кіру күні.

3.4 Веб-сайт: мақала тақырыбы, URL мекенжайы, кіру күні.

4. Нормативтік құқықтық актілер келесідей ресімделеді: заңның атауы (жарғы, бұйрық), заң нөмірі, бөлім нөмірі және бап нөмірі, бекітілген жылы. Мысалы, Ұлттық полиция туралы No 580-VII бөлім. I Өнер. 8. (2016).
5. Газет сілтемесі келесідей құрастырылады: авторы, шыққан жылы, мақаланың атауы, газет атауы, беттер.
6. Энциклопедиядан алынған мәліметтер келесідей болады: авторы, шыққан жылы, мақаланың атауы, энциклопедияның атауы, көлемі, беттері, шыққан жері, редакторы.
7. Автореферат немесе диссертация келесідей сипатталады: тегі, аты-жөні, жұмыстың аты, қорғау өткен университет, қала, жылы, беттер.
8. Конференция материалдары жинағындағы мақалалар: тегі, аты-жөні, сөздің аты, конференция материалдары жинағының тақырыбы, конференция туралы мәліметтер, жарияланған жері, жылы, беттері.
9. Мұрағаттық материалдар: құжат атауы, мұрағат атауы, қор нөмірі, инвентарлық нөмір, іс нөмірі, беттер.
10. Стандарттар келесідей құрастырылған: құжат атауы, нөмірі, күшіне енген күні, жарияланған жері, баспасы, жылы, беттері.

Қорытынды

Осылайша, APA 7 Style ережелері бойынша ғылыми жұмыстарды редакциялау ерекшеліктерін талдап, оның артықшылықтарын анықтап, оның қарапайымдылығы мен жүйелілігіне баға бердік. Бұл дизайн стилі ғылыми мәтінді құрылымды және функционалды етеді, өйткені мәтіндегі сілтемелер шынайы және қажет болған жағдайда басылымның толық нұсқасын жылдам шарлауға және табуға мүмкіндік береді. Бұл стиль де ыңғайлы, себебі ол пайдаланылған дереккөздердің библиографиялық деректерін дұрыс пішімдеу туралы нақты түсінік береді, бұл өз кезегінде халықаралық басылымдарда жариялау кезінде өте құнды.