Scopus пайыздық көрсеткіші дегеніміз не?
Scopus – ғылыми әдебиеттерді қамтитын бірыңғай абстрактілі және библиографиялық мәліметтер базасы. Scopus арнайы институционалдық жазылым арқылы қол жеткізуді қамтамасыз ететін Elsevier компаниясымен жасалған.
Бұл дерекқорға қызығушылық анық және кездейсоқ емес. Ғылыми дәрежесі бар мамандар үшін ғылыми материалдарын осы дерекқордағы тиісті басылымдарда жариялау маңызды. Бірақ Scopus-та болу ғылыми журналдың жариялану үшін өзекті болуы үшін жеткілікті шарт емес. Жарияланымның сәйкес SiteScore рейтингі мен пайыздық көрсеткіші болуы керек. Олай болмаған жағдайда мақала есепке алынбайды. Сондықтан ғылыми материалдарыңызды жариялау үшін басылымды мүмкіндігінше дұрыс таңдай алу үшін мұндай көрсеткіштерді түсіну өте маңызды.
Процентильдер мен квартилдер
Алдымен терминологияны оның негізгі түсінігінде қарастырайық, содан кейін арнайы Scopus деректер базасына және қажетті көрсеткіштерді талдау мысалдарына көшейік.
«Процентиль» термині жалпы ұпайлардың пайызы берілген баллға тең немесе одан аз болатын баллды білдіреді. Мысалы, деректер мәндерінің 90 пайызы 90 пайыздық шамадан төмен. Немесе деректер мәндерінің 10 пайызы 10 пайыздық көрсеткіштен төмен. Квартилдер туралы айтқанда, деректер кестесін төрт бөлікке бөлетін мәндерді айтамыз. Бұл ұғымдардың жалпы анықтамасы. Енді мұның Scopus дерекқорына қалай қолданылатынын көрейік.
- 25% - Q1, I квартиль, 99-75 процентиль;
- 25% - Q2, II квартиль, 74-50 процентиль;
- 25% - Q3, III квартил, 49-25 процентиль;
- 25% - Q4, IV квартиль, 24-1 процентиль.
Егер бұл схеманы ескеретін болсақ, онда Scopus деректер қорының құрылымын шарлау соншалықты қиын емес. Әрі қарай, егжей-тегжейлі түрде іс жүзінде қалай көрінетінінің мысалдарына көшейік. Бірақ алдымен тағы бір маңызды мәселені қарастырайық.
Қандай жағдайда журналдың пайыздық көрсеткіші есептелмейді?
Scopus процентильі келесі жағдайларда есептелмейді:
- ғылыми журнал Scopus-қа 3 жыл бұрын қабылданған кезде. Бұл жағдайда бәрі түсінікті, өйткені есептеу үшін деректер жеткіліксіз;
- ғылыми журнал Scopus-тан шығарылған кезде.
Барлық басқа жағдайларда бұл көрсеткішті проблемасыз есептеуге болады.
Ғылыми журналдың квартилін процентиль бойынша қалай анықтауға болады
Кейбір анықтамалар бір қарағанда күрделі болып көрінгенімен, іс жүзінде оларды оңай түсінуге болады. Белгілі бір ғылыми журнал жататын әрбір пән санатының өз градациясы болады. ААҚ классификациясына сәйкес санаттағы барлық журналдар CiteScore кему ретімен реттелген. Нақты мысалды қарастырайық. Біз 86-процентильмен айналысып жатырмыз делік. Бұл ғылыми журнал белгілі бір салада ең жоғары CiteScore көрсеткіші бар 14% (100 шегеретін 86) басылымдардың бірі екенін білдіреді.
Және, әрине, егер Scopus-та CiteScore концепциясы неге негізделгенін қарастырмасақ, бұл жауап толық болмайды. Қарапайым тілмен айтқанда, CiteScore – бұл ғылыми журналдың Scopus дерекқорындағы рейтингі. Бұл көрсеткішті қалыптастыру жылына қанша құжатқа сілтеме жасалғанын ескереді (бұл соңғы 3 жылда жарияланған құжаттар туралы айтып отырмыз). Содан кейін бұл көрсеткіш Scopus жүйесінде индекстелген және сол кезеңде жарияланған құжаттардың санына бөлінеді.
Айтпақшы, ғылыми журнал бірден Scopus-тың бірнеше саласына қатысты болған кезде тағы бір маңызды аспект бар. Мұндай жағдайларда әрбір осындай аймақта журналдың өз пайыздық көрсеткіші бар екенін көруге болады. Тиісінше, олардың ең жоғарысы таңдалады. Бұл Scopus ғылыми журналының соңғы пайыздық көрсеткіші болады.
Қорытындылай келе...
Ғылыми немесе академиялық дәрежесі бар барлық мамандар үшін Scopus дерекқорын тиімді пайдалану үшін осы мақалада сипатталған ақпаратты түсіну өте маңызды. Әрбір осындай өз саласының сарапшысы үшін Scopus деректер базасында орналасқан халықаралық деңгейдегі рецензияланатын ғылыми журналда жарияланған мақала түріндегі екі ғылыми материалдың болуы маңызды. Бірақ бұл жалғыз талап емес. SiteScore рейтингіне сәйкес процентиль ғылыми салалардың бірінде кемінде 35 болуы керек.
Әскерилерге, жоғары әскери оқу орындарының, ғылыми ұйымдардың немесе арнайы оқу орындарының мамандарына келсек, сәл басқаша талап бар. Scopus пайыздық баллы кемінде 50 болатын 3 ғылыми мақала болуы керек.
Мысал қарастырайық. Егер академиялық дәреженің иегері туралы айтатын болсақ, онда деректер қорының әрбір облысындағы оның пайыздық көрсеткіші 35-тен төмен болса, материалдарды жариялауға арналған ғылыми журнал талаптарға сәйкес келмейді. Мысалы, Scopus жүйесінде 37 мәні болып табылады. қолайлы, бірақ 34 емес.
Бұл механизмдерді түсіну Scopus деректер базасын тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.
