Ғылыми мақалалар жазу қажеттілігі — бұл ғылыммен, ұстаздықпен айналысатын адамдардың еріксіз кездесетіні. Ғылыми мақалаларды жариялау – өзіңізді әлемдік қауымдастықта танытудың, жаңалықтарыңызбен бөлісудің және зерттеу нәтижелері бойынша беделді ғалымдардың пікірін алудың ең оңай жолы. Бұл жағдайда сіз материалдарды конференцияның реферат жинақтарында, белгілі бір елде тіркелген мамандандырылған ғылыми журналдарда және Scopus және Web of Science сияқты халықаралық ғылыми деректер базалары арқылы индекстелген журналдарда жариялай аласыз. Соңғылары ең беделді болып саналады, бірақ оларды жариялау бірқатар талаптарды, соның ішінде материалдың бірегейлігінің жоғары стандарттарын, тақырыптың өзектілігін, жоғары сапалы мамандандырылған терминологияны қолдануды және т.б.
Қиындықтардың арасында кейде ұзаққа созылатын шолу мен жариялау үдерісін (кейбір жағдайларда жариялау үшін бір-екі жылға дейін күтуге тура келеді) және жариялау әрқашан тегін бола бермейтінін (бәрі журналға байланысты, бірақ кейбіреулерінде мақаланы жариялау 3000-4000 долларға дейін) тұратынын атап өткен жөн. Дегенмен, сіз университеттік конференцияға реферат жазасыз ба немесе Scopus-та жариялауға материал дайындасаңыз да, жазу процесіне барынша жауапкершілікпен қарауыңыз керек. Плагиат, басқа ғалымдардың идеялары мен ойларын жинақтауға жол берілмейді, өйткені дайындалған мақаланың ғылыми құндылығы, практикалық мәні және түпнұсқа болуы маңызды. Бұл мақсатқа жету үшін зерттеу тақырыбына сәйкес жоғары сапалы, заманауи әдебиеттерді таңдау өте маңызды. Әдебиет тек зерттеу тақырыбына сәйкес қана емес, сонымен қатар өзекті болуы керек - мақалаңыздың жарияланған күнінен кемінде бес жыл бұрын жарияланған болуы керек.
Мақалалардағы 80% әдебиетінің 5 жылдан аспауы неге маңызды?
Дереккөздердегі бұл «жас шектеуі» толығымен негізделген. Егер біз тек ескірген материалдарды қолдансақ, қандай жаңалық күтуге болады? Ғылыми жұмыста өз бетінше жүргізілген зерттеулердің нәтижелері бейнеленуі, проблеманы шешудің бар тәсілдерін талдау, тақырыпты дамытуға үлес қосқан беделді ғалымдардың әртүрлі пікірлерін қарастыру және т.б. Сонымен қатар, шығарма абстракция немесе басқалардың идеяларын жинақтау болмауы керек. Ескірген деректерді пайдалану жаңа нәрсені ұсынуды және ғылымға пайдалы түпнұсқа жұмысты жазуды қиындатады. Сонымен қатар жаңа тақырыпты пысықтау кезінде тиісті әдебиеттер базасы болмайынша алға жылжу да қиын. Сондықтан да қолданылған әдебиеттің «жасы» тұрғысынан «адекватты» деп саналатын уақыт кезеңі бар.
Ғылыми мақала жазу процесін барынша қызықты және қарапайым ету үшін біз тексерілген әдебиеттерді табуға арналған ресурстардың тізімін қарап шығуды ұсынамыз.
Тексерілген әдебиеттерді табуға болатын ресурстар тізімі:
Google ғалымы — Бұл дүние жүзіндегі ғылыми басылымдар мен кітаптарды іздеуге арналған арнайы қызмет. Google Scholar сізге қажет кез келген тілдегі әдебиеттерді табуға мүмкіндік береді. Табылған мақалалар екі түрге бөлінеді: кейбіреулері ашық қолжетімді, ал басқалары ақы талап етеді. Деректер базасында бұрын жарияланған ғылыми жұмыстар үшін цифрландыру технологиясын қолдану арқылы жасалған әртүрлі жарияланымдар бар. Айта кетейік, жүйенің іздеу роботтары интернетті жүйелі түрде сканерлейді, сондықтан деректер базасы үнемі жаңартылып отырады. Дегенмен, оларды тек ғылыми мақалалар ретінде пішімделген жарияланымдар қызықтырады - шолулар, блогтар, жаңалықтар мақалалары немесе көркем әдебиеттер жиі назардан тыс қалады. Жүйе сонымен қатар серіктес ұйымдармен - әртүрлі журналдар мен баспагерлермен толықтырылады. Google Scholar қолданбасында әдебиеттерді іздеу келесі параметрлер бойынша орындалады: автор, жарияланым атауы және зерттеу тақырыбы.
Scopus — Бұл Elsevier баспасының әлемдегі ең ірі бірыңғай дерексіз көпсалалы деректер базасы. Scopus деректер базасы ғалымдардың басылымдық қызметі, ұйым шығарған мақалалар саны және оның рейтингі, әлемдік қауымдастық бағалаған басылымдардың сапасы, тиісті пәндік саладағы әлемдік басылымдармен салыстырғанда елдің журналдарының сапасы, қызметкердің, бөлімнің немесе бүкіл ұйымның мәртебесі, елдегі ғылыми дамудың бағыттары және оның жетістіктері туралы ақпарат көзі болып табылады. Мәліметтер қорының мүмкіндіктері өте кең: тақырыптық іздеу, құжаттарды ассоциативті іздеу, авторлық іздеу, дереккөзді іздеу, оның ішінде өз шығармаларын жариялау, ашық қолжетімді құжаттардың толық мәтіндеріне, журнал веб-сайттарына қол жеткізу, авторларға, ұйымдарға және журналдарға сілтеме деректерін алу. Мәліметтер қорының артықшылықтары: толықтығы және ретроспективті тереңдігі (әлемдегі ең үлкен деректер базаларының бірі); көптеген параметрлер бойынша іздеу мүмкіндігі: тегі, түйінді сөздері, журнал атауы, мақала, автордың тиесілігі, басылым тілі, реферат, әдебиеттер, конференциялар бойынша; эмбаргоның болмауы және басып шығарылған нұсқасын шығару алдында көптеген аннотациялардың пайда болуы.
SpringerLink Бұл әртүрлі типтегі 10 миллионға жуық ғылыми материалдары бар ең үлкен веб-портал. Оларға кітаптар, мақалалар, энциклопедиялар және т.б. Сайт 2005 жылдан бері журналдар мұрағатын сақтайды. Бұл мұғалімдер үшін де, студенттер үшін де нағыз қазына. Порталдың артықшылықтарының қатарында: орналастырылған материалдарды ыңғайлы іздеу, басқа тілдердегі басылымдардың болуы, авторлар зерттеу жүргізетін зерттеу салаларының әртүрлілігі, еркін қолжетімділік және т.б. Сайттың интерфейсі таңдалған мақаланың мазмұнын алдымен жүктеп алмай-ақ көруге мүмкіндік береді. Белгілі бір басылымды басқаннан кейін автор туралы қысқаша ақпарат, журнал мен материалдар туралы ақпарат бар жеке бет ашылады. Зерттеу жұмыстары әдетте бірнеше секундта PDF форматында жүктеледі.
Web of Knowledge — Бұл рецензияланған ғылыми әдебиеттердің бірнеше библиографиялық және аннотацияланған деректер қорын біріктіретін іздеу платформасы. Жинақ 1960 жылдары ғылыми метриканың негізін қалаушылардың бірі Евгений Гарфилд әзірлеген Science Citation Index негізінде құрастырылған. Қол жеткізу жазылым арқылы жүзеге асырылады. Пайдаланушылар тақырып, автордың аты және жарияланған жылы бойынша іздей алады. Нәтижелер 10-нан 50-ге дейін тізімде көрсетіледі. Толық мәтін ашық қолжетімді болса, оны тегін қарауға болады. Құжат түрлері, авторлар, дереккөздер, жарияланған жылдары, мекемелер, қаржыландыру ұйымдары, тілдер және елдер автоматты түрде көрсетіледі.
JSTOR — Бұл толық мәтінді ғылыми журналдардың (әртүрлі еуропалық тілдерде), сондай-ақ кітаптардың (гуманитарлық ғылымдар, әсіресе ағылшын тілі) сандық базасы. Деректер базасына кіру ақылы – жеке немесе корпоративтік (корпоративтік JSTOR абоненттері негізінен кітапханалар мен басылымдарды пайдаланады). Жазылым (жалпы) кітапхана оқырмандары JSTOR дерекқорына еркін қол жеткізе алады.
Wiley онлайн кітапханасы — Бұл шамамен 1400 атауды қамтитын журналдардың толық мәтінді жинағы. Мазмұндық база химия, физика, инженерия, ауыл шаруашылығын басқару, ветеринария, тамақтану, медицина, мейірбике ісі, стоматология, өмір туралы ғылымдар, психология, бизнес, экономика, әлеуметтік ғылымдар, мистицизм және гуманитарлық ғылымдарды қамтитын кең ауқымды пәндерді қамтамасыз етеді. Уайлидің баспа портфолиосында 230-ға жуық алтын ашық журналдар мен 1300-ден астам гибридті журналдар бар.
ERIC — Деректер базасы қазіргі тақырыптарға қатысты 80% мақалалары бар әртүрлі білім салаларындағы журналдардың кең ауқымын индекстейді. Сіз бұл мақалалармен сайтта жарияланған тиісті журналдардағы жазбаларды бақылай отырып, таныса аласыз.
Бұл ресурстардың барлығы жоғары сапалы ғылыми жұмыстарды дайындау кезінде пайдалы болады. Дереккөздердің кең таңдауы және ыңғайлы іздеу форматтары бұл процесті айтарлықтай жеңілдетеді.
